Piękno Soli - Zamek Żupny - Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, Małopolskie, Wieliczka

Sól to minerał życia, który potrafi zachwycić swą barwą i kształtem. Są sole niebieskie, zielone, różowe, w kształcie choinek, sopli, kalafiorów. Właśnie takie dzieła natury prezentowane będą podczas wystawy “Piękno soli”, na którą zapraszamy od 8 czerwca do 31 października 2025 roku.

Sól to minerał „wielozadaniowy”. Znany przede wszystkim z codziennego życia jako przyprawa nadająca smak potrawom, czy środek konserwujący żywność. Ma także zastosowanie w produkcji chemicznej, a nawet w medycynie. To minerał życia, który wpływa na przebieg wielu procesów w organizmie człowieka.

- Na sól można spojrzeć też, jak na dzieło natury. Potrafi ona bowiem zachwycić swym pięknem i to zarówno ta kamienna wydobywana w kopalniach, jak i sole wtórne powstające z solanki, gdy w kopalni dochodzi do wycieku - mówi Rafał Zadak, kurator wystawy, który na co dzień jest geologiem w Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.

Sole wtórne są obiektami ciekawszymi, bowiem przybierają różnorodne kształty. Powstają współcześnie, w wyniku krążącej w skałach solanki. W zależności od panujących warunków mogą to być różnorodne formy m.in. solne kalafiory, czyli gąbczaste narosty soli. Przy stropie wyrobiska mogą powstawać solne stalaktyty, które przypominają makaron. Natomiast na dnie można spotkać stalagmity podobne do choinek. Szczególnie ciekawie prezentuje się sól w postaci włókien, zwanych „włosami św. Kingi”.

Są też okazy soli warte uwagi ze względu na swoją barwę. Sól może być niebieska, zielona, różowa, szara, miodowa, a nawet taka, która ze względu na właściwości fluorescencyjne świeci na fioletowo.

Właśnie takie solne dzieła natury prezentowane będą na wystawie „Piękno soli” prezentowanej w odnowionych salach Zamku Żupnego. Zobaczymy ponad 80 geologicznych okazów ciekawych ze względu na swoją barwę i kształt. Pochodzą z dostępnych, a także zlikwidowanych kopalni i warzelni z Polski oraz innych krajów europejskich. Będą m.in. sole z Wieliczki, Bochni, Kłodawy, a także Cardony (Hiszpania), Loulé (Portugalia) i okolic Merkers (Niemcy).

Okazy, które trafią na ekspozycję pochodzą z różnych okresów geologicznych. Niektóre z nich mają ponad 250 mln lat, inne zaś powstały już w czasach nam współczesnych z solanek w kopalniach i salinach. Oprócz ciekawych form solnych na wystawie będą też prezentowane wielkoformatowe zdjęcia z instytucji (kopalni i muzeów), z których te solne okazy zostały pozyskane.

Wernisaż wystawy „Piękno Soli” zbiegnie się z terminem forum inauguracyjnego szlaku kulturowego. Choć sól nadal jest surowcem cennym i pożądanym, nie decyduje już jak wieki temu o bogactwie społeczeństwa. Dziś jej powszechna obecność i niejednokrotnie łatwa dostępność powodują, że sprzedaż nie przynosi ogromnych zysków. Kopalnie, które przez wiele lat wydobywały sól, są dziś obiektami turystycznymi: podziemnymi muzeami górniczymi czy miejscami, przez które prowadzą ścieżki dydaktyczne.

- Poczynione przez muzeum Zup Krakowskich rozeznanie wskazywało, do tej pory nie pokusił się o stworzenie w Europie rozległej sieci miejsc związanych z produkcją soli.  Powstawały jedynie szlaki o charakterze lokalnym, krajowym lub transgranicznym, takie jak  „Terra Salina”, łączący kilka miejsc we Francji, Szwajcarii i Włoszech.  Muzeum Żup Krakowskich zaczęło więc promować i rozwijać ideę stworzenia dużej sieci, skupiającej historyczne ośrodki produkcji soli w Europie – mówi Monika Dziobek-Motyka, pełnomocnik dyrektora do współpracy zagranicznej.

Do współpracy zostały zaproszone historyczne kopalnie soli, saliny śródlądowe i saliny nadmorskie, które zostały otwarte dla turystów i prezentują im swoje dziedzictwo poprzez stworzenie muzeum, wystawę lub organizując wycieczki w swoich obiektach. Takich ośrodków w Europie może być około 80.

Współorganizatorem wystawy są: Kopalnia Soli w Wieliczce i Kopalnia Soli w Bochni.