Osiem i pół tygodnia. Albrecht Dürer - Oddział Sztuki Dawnej - Muzeum Narodowe w Gdańsku, Pomorskie, Gdańsk

Cykl wystaw czasowych, poświęconych jednej z najcenniejszych, a zarazem najmniej znanych części zbiorów muzeum – kolekcji rycin i rysunków. Inicjatywa ta ma na celu przybliżenie publiczności bogatej kolekcji dzieł, które do tej pory prezentowane były jedynie okazjonalnie, głównie ze względu na swoją kruchą i wymagającą naturę.

Wystawy trwać będą osiem tygodni, zgodnie z rygorystycznymi wytycznymi konserwatorskimi dotyczącymi ekspozycji dzieł na papierze. Krótkie, rotacyjne prezentacje pozwolą zadbać o bezpieczeństwo obiektów, ale również stworzyć dynamiczny, regularnie zmieniający się program.

Każda odsłona cyklu będzie koncentrować się wokół określonego tematu, epoki, techniki graficznej lub twórcy – od mistrzów renesansowego miedziorytu, przez barokowe akwaforty, po rysunki klasyków nowożytnej sztuki europejskiej. Zwiedzający będą mieli okazję zobaczyć prace wybitnych twórców, takich jak Hans Holbein, Rembrandt van Rijn, Giovanni Battista Tiepolo, Pablo Picasso czy Emil Nolde,  a także dzieła mniej znanych, lecz niezwykle utalentowanych artystów.

Wystawy będą również okazją do prezentacji wyników badań prowadzonych nad kolekcją, a także do upowszechniania wiedzy w zakresie historii sztuki graficznej i rysunkowej, technik warsztatowych i problemów konserwatorskich.

Celem cyklu jest podkreślenie znaczenia rysunku i grafiki jako niezależnych form wyrazu artystycznego, a cenne skarby Muzeum Narodowego w Gdańsku, przez lata ukryte w magazynach, zyskają należne im miejsce w świadomości odbiorców i w przestrzeni muzealnej.

W 2025 roku zaplanowane zostały cztery odsłony cyklu:

Albrecht Dürer
17 maja – 13 lipca
Kuratorka: Alicja Andrzejewska – Zając

Najdawniejsze dzieła szkoły niemieckiej
18 lipca – 14 września
Kuratorka: Maja Mociewicz

Gdański artysta Bruno Paetsch (1891 – 1976)
19 września – 16 listopada
Kuratorki: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska – Zając

Awangarda
21 listopada – 16 stycznia 2026
Kuratorki: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska – Zając

Albrecht Dürer (1471 – 1528)

Był jednym z najwybitniejszych artystów niemieckiego renesansu, a jego twórczość graficzna – zwłaszcza w technice miedziorytu – odegrała kluczową rolę w rozwoju grafiki artystycznej w Europie. Jako pierwszy artysta północnoeuropejski wyniósł grafikę do rangi samodzielnego dzieła sztuki, niezależnego od funkcji ilustracyjnych czy użytkowych.

Dürer już na początku swojej kariery opanował technikę drzeworytu, ale to przede wszystkim miedzioryty, kierowane do wykształconych odbiorców wyróżniają się  precyzją, bogactwem detalu, głębią symboliki. Dzięki perfekcyjnemu warsztatowi Dürer potrafił oddać niuanse światła, faktury i przestrzeni z niespotykaną dotąd intensywnością.

Kluczowe znaczenie dla rozwoju jego stylu miały podróże do Italii, gdzie zetknął się z humanistyczną myślą renesansową oraz dziełami takich mistrzów jak Andrea Mantegna czy Leonardo da Vinci. Zachwyciły go krajobrazy, świetliste barwy tamtejszego malarstwa, a przede wszystkim magia antyku. Uświadomił sobie wówczas, jak bardzo różni się pozycja społeczna artystów włoskich od niemieckich wytwórców, których działalność wciąż normowana cechowymi przepisami wpisana była w szeroko pojmowane rzemiosło. Krótko przed powrotem do Norymbergi zanotował w swoim dzienniku: „Jak bardzo będę pragnął słońca podczas chłodu! Tu jestem szlachetnie urodzony, w domu jestem pasożytem”.  Po powrocie do Norymbergi, wzorem włoskich mistrzów, sam rozpoczął badania nad proporcjami, perspektywą i optyką. Pozostawił po sobie trzy traktaty teoretyczne.

Albrecht Dürer był pionierem w podejściu do grafiki jako równoprawnej, autonomicznej  dziedziny sztuki, połączył w niej północnoeuropejską precyzję z włoskimi wpływami renesansu i antyku, a przede wszystkim ugruntował jej pozycję jako jednego z najważniejszych środków artystycznego wyrazu.

Kuratorki cyklu: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska – Zając